اعمال تعرفه ضد دامینگی اتحادیه اروپا علیه محموله های وارداتی 5 کشور فولادساز جهان و قرار گیری نام فولاد مبارکه که عنوان بزرگترین تولید و صادرکننده فولاد کشور را یدک می‌کشد، واکنش‌های مختلفی را در بین فعالان این حوزه به همراه داشته است. در واقع کارشناسان صنایع فولاد با تاکید بر اینکه تعرفه‌های اعمال شده برای هر کدام از شرکتهای صادر کننده متفاوت است . سعی دارند با استناد بر این موضوع و تغییر عنوان تعرفه ضد دامپینگی به تعرفه‌های حمایتی صورت مسئله را به گونه‌ای نمایش دهند که ایجاد چنین محدودیت‌هایی در تمامی کشورهای وابسته به واردت طبیعی بوده و از انجاییکه کشورهای مشمول جرایم تعرفه ای بیش از 90 درصد واردات فولاد به اتحادیه اروپا را برعهده دارند این تعرفه ارتباطی به ارزان فروشی ندارد و تنها مزیت قیمتی ایجاد شده برای تولیدکنندگان داخلی کشورهای اروپایی دلیل این تصمیم گیری بوده است . البته این اظهار نظر چندان مورد قبول فعالان صنایع پایین دستی قرار نگرفته و با توجه به سابقه نه چندان مثبتی که فولاد مبارکه در عرضه ورق های مورد نیاز صنایع لوله و پروفیل داشته است، متولیان این بخش از جمله منتقدانی هستند که انگشت اتهام خود را به سوی بزرگترین فولاد ساز کشور گرفته و معتقدند انحصار تولید ورق های گرم به همراه بازارسازی این شرکت در بورس کالا باعث شده مواد اولیه مورد نیاز صنایع لوله و پروفیل علی رغم تاکید مسئولان وقت وزارت صنعت، معدن و تجارت در اولویت قرار گرفتن تامین نیاز بازار داخلی فراهم نشود . هر چند این فعالان صنعتی سیاست های شرکت فولاد مبارکه را شفاف نمی دانند، اما با توجه به اینکه صنایع لوله و پروفیل همواره از خرید تمام تولیدات ورق‌های گرم این فولاد ساز و با قیمتی به مراتب بالاتر از نرخ فروش در بازارهای جهانی استقبال می کنند، تاکید مدیران بزرگترین شرکت فولاد سازی برای باقی ماندن در بازارهای پر رقابت جهانی که چاره‌ای جز ارزان فروشی را برای بازیگران آن باقی نمی‌گذارد و قرار گرفتن در لیست متهمان دامپینگی ذهن آنان را با سئوالات بیشماری مواجه کرده است . البته در این بین نیز برخی از کارشناسان انتقادات دائمی و خاک گرفته برخی صنایع پایین دستی و واکنش‌هایی که هر از چندگاهی با رسانه‌ای شدن موضوعات مرتبط خاک آن گرفته می‌شود را سیاستی نه چندان مناسب برای امتیاز گیری طرفین دعوا دانسته و تاکید دارند صادرات محصولات فولادی در راستای تامین مواد اولیه مورد نیاز برای شرکتهای بزرگ الزامی است و مزایایی که به واسطه کسب عناوینی همچون صادرکننده نمونه به دست می آید، زیان ناشی از قیمت پایین تر را مرتفع می‌کند و این روالی دائمی است که در اکثر شرکتهای بزرگ فولادسازی جهان به کار گرفته می‌شود.
حمایت اتحادیه اروپا از فولادسازان اروپایی
بهادر احرامیان عضو هیات مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان فولاد در گفت و گو با «پیام آوران معدن و فولاد» در خصوص تاثیر اعمال تعرفه ضد دامپینگی اتحادیه اروپا علیه شرکت فولاد مبارکه اصفهان اظهار داشت:اتحادیه اروپا نسبت به وضع تعرفه برای5 کشو روسیه، اکراین، صربستان، برزیل و ایران به واسطه سهم بیش از 90 درصدی این کشورها در صادرات محصولات فولادی به اروپا اقدام کرده که در این بین تعرفه 23 صدری شامل حال فولاد مبارکه به عنوان بزرگترین تولید صادرکننده محصولات فولادی ایران شده است .
مدیرعامل فولاد یزد در ادامه از تعرفه‌های ضد دامپینگی تحت عنوان تعرفه حمایتی یاد کرد و افزود:تعرفه‌ای که از سوی تحادیه اروپا و برای ورق های گرم شرکت فولاد مبارکه تعیین شده در واقع تعرفه ضد دامپینگی نیست و اقدام حمایتی است که برای تولیدکنندگان داخلی کشورهای اروپایی در نظر گرفته شده است.
عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران با عنوان اینکه اعمال این تعرفه اثرات نامناسبی را در بازار صادراتی فولاد کشور داشته است در پاسخ به تفاوت موجود در بین تعرفه دامپینگی و حمایتی گفت: در اعمال تعرفه و یا اقدامات ضد دامپینگی که برای یک کشور در نظر گرفته می‌شود کل محصولات وارداتی آن کشور با محدودیت مواجه می شوند اما اقدام اتحادیه اروپا درمورد 5 کشوری صورت گرفته که نه تنها بیش از 90 درصد از صادرات فولاد اتحادیه اروپا را برعهده دارند بلکه تعرفه هریک از کشورها با دیگری نیز متفاوت است. بنابراین بررسی تمامی این موارد حاکی از سیاست کشورهای اروپایی در راستای حمایت و کسب مزایای قیمتی برای تولید کنندگان داخلی بوده و اقدامات ضد دامپینگی چندان موضوعیتی ندارد.
وی در پاسخ به انتقادات مطرح شده از سوی صنایع لوله و پروفیل به عنوان مهمترین مصرف کننده ورق های گرم شرکت فولاد مبارکه مبنی بر صادرات ارزان ورق در حالیکه نیاز صنایع لوله و پروفیل تامین نشده است گفت:فارغ از انتقاداتی که در زمینه اولویت تامین نیاز صنایع داخلی مطرح می شود اظهار نظرات مطرح شده در زمینه تفاوت قیمت صادراتی با بازار داخلی از قوانین و اصول تجارت آزاد تبعیت نمی کند .چراکه در قوانین بازرگانی همواره افزایش حجم مبادلات با کاهش هزینه تمام شده و افت قیمت همراه است، بنابراین طبیعی است در صادرات محصولی همچون ورق گرم فولاد که در حجم انبوه و بالای 500 هزار تن صورت می گیرد شاهد کاهش قیمت در مقایسه با معاملات اندک و خرد بازار داخلی باشیم.
احرامیان در ادامه افزود: از سوی دیگر رقابت در بازارهای صادراتی بسیار حائز اهمیت است و خریدران نسبت به هر نوسان و تغییری واکنش نشان می دهند که این موضوع چاره ای جز تبعیت از بازار و افزایش قدرت رقابت پذیری را برای شرکت عرضه کننده باقی نمی گذارد.همچنین باید توجه داشت این روال در سایر کشورهای تولیدکننده فولاد نیز حاکم بوده و نمونه آن را می توان در اختلاف نرخ عرضه شده محصولات فولاد کشورهای ژاپن، ترکیه و حتی چین مشاهده کرد.
عضو هیدت مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان فولاد در خصوص تاثیر تعرفه اتحادیه اروپا در بازارو همچنین میزان تولید گفت: قطعا با اعمال این تعرفه رقابت پذیری فولاد مبارکه در بازارهای اروپایی با کاهش همراه خواهد شد و چاره ای جز تمرکز بربازار سایر کشورهای هدف باقی نمی ماند که با توجه به اعمال این تعرفه بر محصولات دیگر کشورهای بزرگ فولاد ساز و تمرکز آنها همچون بزرگترین فولاد ساز کشور بر سایر کشور دایره رقابت بسیار تنگتر و احتمالا با نوسانان همراه خواهد بود . ضمن آنکه قطعا با از کاهش سهم کشور در بازار احتمال تاثیر پذیری تولید نیز دور از ذهن نخواهد بود.
جلوگیری از خام فروشی شعای بیش نیست
در حالیکه عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد کشور معتقد است اختلاف قیمت نرخ محصولات فولادی در بازارهای صادراتی و داخلی در تمامی کشورهای تولیدکننده فولاد وجود دارد و اعمال تعرفه واردات از سوی اتحادیه اروپا صرفا در راستای حمایت از تولیدات داخلی کشورهای هدف صورت گرفته و با توجه به اینکه تعرفه در مورد سایر کشورهای صادرکننده نیز به کار گرفته شده ارتباطی با ارزان فروشی و محدودیتهای دامپینگی ندارد اما امیر حسین کاوه دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل ایران در گفت وگو با «پیام آوران معدن و فولاد» با عنوان اینکه حمایت از تولیدات داخلی و جلوگیری از خام فروشی شعاری بیش نیست اظهار داشت:
صنایع دولتی، شبه دولتی و خصولتی همواره مورد حمایت دولت قرار گرفته و این در حالیست که صنایع کوچک و متوسطی که بخش خصوصی در آنها سکان دار است، از این حمایت ها بی نصیب مانده اند.
وی با تاکید بر اینکه چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است گفت: صادرات فولاد مثال بارز خام فروشی است و شرکت فولاد مبارکه که عنوان بزرگترین تولید و صادرکننده فولاد کشور را یدک می کشد در حالی به واسطه ارزان فروشی در مذان اتهام فعالیت های دامپینگی قرار گرفته و به محصولات صادراتی آن تعرفه 23 درصدی ضد دامپینگی اعمال شده که این محصولات مواد اولیه صنایع پایین دستی را تشکیل داده و ادامه تولید این صنایع را تحت الشعاع قرار داده است.
این فعال بخش خصوصی در ادامه از ناکارآمدی ساز وکار بورس کالا در ایجاد تعاادل در بازار عرضه و تقاضا انتقاد کرد و گفت: تولیدکنندگان بخش خصوصی صنایع پایین دستی فولاد در بورس کالا مورد ظلم قرار می گیرند و با توجه به انحصاری بودن عرضه ورق های فولادی و تعداد بالای متقاضیان، کشف قیمتها همواره به صورت ناعادلانه وبه نفع فولاد ساز کشف و تعیین می شود.
سیاست امتیاز گیری
اعمال تعرفه 23 صدری ضد دامپینگ برای ورق های گرم صادر کننده نمونه فولاد کشور در حالی مورد مناقشه صنایع پایین دستی به ویژه تولیدکنندگان لوله و پروفیل قرار گرفته است که کیوان جعفری تهرانی کارشناس زنجیره فولاد این مناقشه را سیاستی در راستای امتیاز گیری دانسته و با عنوان اینکه کسب عنوان صادر کننده نمونه برای تمامی صنایع به ویژه تولیدکنندگان فولاد مزیت های زیادی را به همراه دارد به«پیام آوران معدن و فولاد» گفت:نمی توان تنها با تکیه بر تامین نیاز داخلی باعث تحمیل زیان به تولیدکنندگان فولادی شد . و این در حالیست که افزایش صادرات و کسب عنوان صادرکننده نمونه علاوه بر مزایای داخلی افزایش رقابت پذیری را در بازارهای جهانی برای تولیدکننده به همراه دارد
وی افزود: کاهش صادرات فولاد مبارکه که به واسطه تامین نیاز صنایع پروفیل در سال گذشته صورت گرفته باعث شد این شرکت نتواند عنوان صادر کننده نمونه را از آن خود کند و فولاد خوزستان در این بخش پیشی گرفت.
جعفری تهرانی در پاسخ به اینکه با وجود امکان فروش تمامی تولیدات در بازارهای داخلی چه الزامی به صادرات محصول و با قیمت پایین تر وجود دارد گفت: باید توجه داشت که قیمت در بازارهای جهانی از عوامل اقتصادی و رقابتی مختلفی تبعیت می کند، حال آنکه عرضه و تقاضا عامل اصلی در تعیین قیمت است .
وی ادامه داد: البته صادرات محصول پس از تامین نیاز داخلی بهترین سیاستی است که تولیدکنندگان می تواندد به کار گیرند اما فولاد سازان برای برخی از مواد اولیه همچون مواد الکترو گرافیتی نیازمند انجام صادرات و حضور در بازار جهانی دارند و این در حالیست که فولادیها در بسیاری از مواقع برای کاهش چالش های احتمالی و پیش رو نسبت به دپوی این مواد اولیه اقدام می کنند. اما نیاز به صادرات گریز ناپذیر است.
این کارشناس بین الملل در حوزه فولاد در پاسخ به تعرفه ضد دامپینگی اتحادیه اروپا و تاثیر آن بر فولاد کشور گفت: اتحادیه اروپا از ماهها قبل 37 اقدام ضدم دامپینگی را در بخش فولاد تدوین کرده بود که از این میزان به واسطه نگرانی ناشی از اقدامات فولاد سازان چینی 15 مورد به این کشور اختصاص یافته بود. البته اتحادیه اروپا می تواند در صورتیکه نسبت به صادرات محصولات فولادی کشوری به اتحادیه ابراز نگرانی کند اقدامات ضد دامپینگی خود را بکار گیرد که در این راستا شاهد اعمال قوانین ضد دامپینگی محصولات فولادی برای کشورهای روسیه، برزیل، صربستان و اوکراین بوده ایم که ایران هم در همین فهرست قرار داشته است و با تعرفه 23 درصدی بعد از روسیه با 33 درصد تعرفه بیشترین جریمه ضد دامپینگی را به خود اختصاص داده است.
وی با عنوان اینکه اعمال تعرفه قطعا تاثیرات خود را بر صنعت و صادرت فولاد ایران برجای خواهد گذاشت گفت: آنچه مسلم است باید تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد و از انجاییکه شر کت فولاد مبارکه بازارهای جدیدی را در جنوب آسیا و آفریقا کشف کرده بنابراین امکان جبران این وضعیت وجود دارد.
این کارشناس اقتصاد بین الملل به اعمال تعرفه برای واردات ورق های زیر 3 میلیمتر اشاره کرد و افزود:به نظر می رسد چالشی که در یک سال اخیر بین فولادسازان و صنایع لوله و پروفیل شاهد هستیم بیشتر سیاستی است که طرفین برای کسب امتیاز به کار گرفته اند .چرا که با اعمال تعرفه برای واردات ورق های کمتر از 3 میلیمتر فارغ از رانتی که برای برخی از افراد به همراه داشت هزینه تمام شده تولید این صنایع را کاهش داده و سودی بیشتری را محقق می کرد .
وی گفت: با اعمال تعرفه واردات و عدم صرفه اقتصادی برای استفاده از محصولات وارداتی تنها گزینه پیش روی این صنایع، محصولات داخلی است که تنها در اختیار چند تولیدکننده قرار داشته و فولاد مبارکه بزرگترین آنها را تشکیل می دهد . اما آنچه مسلم است در شرایط کنونی و با وجود رکود حاکم بر اقتصاد به ویژه ساخت و ساز به نظر نمی رسد حتی در صورت تامین تمام نیاز صنایع پروفیل امکان تولید با ظرفیت کامل وجود داشته باشد.
