شهریار خدیو فرد-در واقع تغییر سیاست های دولت چین برای کاهش ظرفیت تولید فولاد که در نتیجه جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی ایجاد شده از یک سو و همچنین سیاست های انقباضی دولت در چند سال گذشته که بر روی ایجاد ارزش افزوده با تکیه بر زنجیره تولید متمرکز شده بود از سوی دیگر باعث شده که بسیاری از معادن کوچک و متوسطی که تا پیش از این سهم بالای 25 درصدی را در تولید سنگ آهن کشور برعهده داشتند یا از گردونه مبادلات این بخش حذف شده و یا به سختی و به صورت فصلی به حیات ادامه دهند .البته این روند با توجه به چشم انداز افق 1404 مبنی بر دستیابی به ظرفیت تولید 55 میلیون تنی فولاد و افزایش مداوم ظرفیت در زنجیره تولید علی الخصوص در معادن سنگ آهن دولتی و یا وابسته به دولت که سهم عمده ای از تولید سنگ آهن کشور را در اختیار داشتند هشدار جدی کارشناسان و فعالان این حوزه را در پی داشته است . به گونه ایکه این گروه معتقدند با حذف معادن کوچک ومتوسط و همچنین مصرف بخش بیشتر تولیدات معادن دولتی در زنجیره تولید خود ساخته تا چند سال اینده واردات سنگ آهن به کشور گریز ناپذیر خواهد بود. این کارشناسان تنها راهکار پیش روی دولت را توجه به اکتشاف دانسته و تاکید دارند از آنجاییکه اکتشاف و دسترسی به ذخایر بالفعل در معادن سهل تر از اکتشافات پایه است در صورت توجه به معادن کوچک و متوسط در قالب تجمیع و ایجاد کنسرسیوم معدنی ریسک اکتشاف به شدت کاهش یافته و ذخایر قابل توجهی را ایجاد خواهد کرد.البته فعالان این حوزه در کنار بازار داخلی همواره نیم نگاهی به بازار صادراتی داشته و هرگونه محدودیتی در صادرات را نه تنها مانعی در کاهش رقابت پذیری واز بین رفتن رونق بخش معدن دانسته بلکه اساسا در شرایطی که بازار داخلی با افزایش تقاضا مواجه است اعمال تعرفه های صادراتی به قصد محدودیت را بی معنا می دانند.
اکتشاف حلقه مفقوده سنگ آهنی ها
مهرداد اکبریان رییس انجمن تولیدکنندگان و صادر کنندگان سنگ آهن ایران در گفت و گو با«پیام آوران معدن و فولاد» در خصوص وضعیت بازار سنگ آهن اظهار داشت:قیمت های در بازار چهانی با افزایش نستا خوبی همراه بوده است و انتظار می رود این وضعیت حداقل تا نیمه ابتدایی سال جدید میلادی ثابت بماند هر چند که تغیر سیاست های چین به عنوان بزرگترین مصرف کننده سنگ اهن در روند تغییرات بازار تاثیر خواهد داشت.
وی در ادامه به کاهش میزان صادرات سنگ اهن اشاره کرد و گفت:با وجود افزایش قیمت اما شرایط تولید داخلی به گونه ای است که میزان صادرات سنگ اهن دانه بندی شده با افت چشمگیری همراه بود به طوریکه میزان صادرات امسال به کمتر از 5 میلیون تن در سال گذشته خواهد رسید.
اکبریان تغییر سیاستهای چین در کاهش ظرفیت تولید فولاد را از عوامل موثر در کاهش میزان صادرات دانست و گفت: چین در راستای کاهش آسیب های زیست محیطی با تعطیلی کارخانجات کوچک ظرفیت تولید فولاد خود را کاهش داده و بیشتر تقاضای بازار جهانی به سمت سنگ آهن پر عیار و کنسانتره حرکت کرده است. از سوی دیگر در بازار داخلی نیز با تمرکز دولت بر روی افزایش ظرفیت زنجیره تولید که در راستای تحقق اهداف چشم انداز 1404 و دستیابی به ظرفیت تولید 55 میلیون تنی فولاد صورت گرفته نیاز به مصرف سنگ اهن دانه بندی شده را بیشتر کرده و با افزایش تولید در کنسانتره و گندله مواجه هستیم . بنابراین تاثیر این عوامل باعث خروج بسیاری از معادن کوچک و متوسط مقیاسی شده که بیشتر تولید آنها سنگ آهن عیار پایین است و در نهایت افت صادرات سنگ اهن را برای کشور به همراه داشته است.
رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران به مشکل تامین سنگ آهن در آینده نزدیک اشاره کرد و گفت: با افزایش مصرف داخلی و همچنین خارج شدن معادن کوچک و متوسط از گردونه تولید با توجه به نقش مهمی که این معادن در میزان تولید داشته اند تامین سنگ آهن چالش اصلی برای این صنایع خواهد بود.
اکبریان اکتشاف را حلقه مفقوده در حوزه معادن سنگ آهن دانست و تصریح کرد:متاسفانه ظرفیت تولید در معادن سنگ آهن متناسب با افزایش ظرفیت زنجیره تولید رشد نکرده و این موضوع تنها در سایه اکتشاف و دسترسی به ذخایر جدید محقق خواهد شد .
وی همچنین به لزوم حمایت دولت از معادن کوچک و متوسط اشاره کرد و گفت: بخش بالایی از پروانه های صادر شده در حوزه سنگ اهن مربوط به این معادن است که وضعیت بازار به گونه ای رقم خورده که بسیاری از آنها از گردونه تولید خارج شده اند این در حالیست که با حمایت دولت در اکتشاف این معادن به ذاخیر بالایی در سنگ آهن دست خواهیم یافت.
این فعال حوزه معدن هرگونه اعمال محدودیتی در بخش صادرات را بی معنی دانست و تصریح کرد: در شرایطی که تقاضا در بازار جهانی تغییر یافته و بازار داخلی نیز از تولیدات داخلی استقبال می کند، صادرات در این حوزه نخواهیم داشت و هرگونه محدودیتی در حوزه صادرات نیز بی معنی خواهد بود .
اکبریان تاکید کرد: در حال حاضر و با توجه به تعطیلی بسیاری از معادن که در نتیجه شرایط بازار جهانی و تغییر سیاست ها در رکود و تعطیلی به سر می برند دولت بهتر است به جای اخذ جرایم تاخیر حقوق دولتی در جهت حمایت از این معادن حرکت کند.
رشد منفی ناشی از خروج معادن کوچک است
نگرانی از تبدیل شدن به وارد کننده سنگ آهن در اینده نزدیک در حالیکه کشور از ذخایر بالای سنگ آهن برخوردار است در حال حاضر به دغدغه اصلی کارشناسان و فعالان این حوزه مبدل شده و هشدارهای مداوم این فعالان به دولت از روند رو به رشد این نگرانی ها خبر می دهند. سجاد غرقی عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران و همچنین عضو سابق هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن از جمله کسانی است که انگشت اتهامی خود را متوجه سیاستهای انقباضی دولت گرفته و معتقد است فشار بر روی معادن بزرگ دولتی و یا وابسته به دولت برای ایجاد زنجیره تولید یکی از مهمترین عوامل برای ایجاد کمبود در تامین نیاز سنگ آهن سایر واحدها است، وی در گفت و گو با «پیام آوران معدن و فولاد» در این رابطه اظهار داشت:با توجه به طرح هایی که در زنجیره فولاد در حال احداث هستند قطعا در چند سال آینده با مشکل تامین سنگ آهن مواجه خواهیم بود.
وی در ادامه افزود:متاسفانه در چند سال گذشته سیاست دولت بر روی حمایت از صنایع پایین متمرکز شده به گونه ایکه در معادن بزرگ دولتی و یا وابسته نیز با فشار متولیان این بخش شاهد احداث کارخانجات کنسانتره و گندله سازی هستیم.بنابراین معادنی همچون گل گهر و چادرملو که سهم بالایی در تامین سنگ آهن فولاد سازان داخلی و یا صادرات داشته اند مجبور به استفاده بخش عمده ای از تولید خود در زنجیره احداثی دارند
غرقی در ادامه به عدم حمایت دولت از معادن کوچک و متوسط مقیاس اشاره کرد و گفت: معادن سنگ اهنی کوچک و متوسط که تا چند سال گذشته سهم بیش از 25 درصدی تولید سنگ آهن کشور را برعهده داشتند به واسطه نوسانات بازار و همچنین عدم توجه دولت در حالی که بسیاری از صنایع با بهره گیری از تسهیلات 16 هزار میلیارد تومانی موفق به بازگشت مجدد در چرخه تولید شده بودند در رکود و تعطیلی به سر می برند.این در حالیست که برای معادن اینچنینی نیازی به اکتشافات پایه ای نبوده و دسترسی به ذخایر به سهولت امکان پذیر است که می تواند علاوه بر کاهش هزینه های ریسک اکتشاف ذخایر بالایی را نیز برای حوزه سنگ اهن به همراه داشته باشد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در ادامه به کاهش 8 درصدی توسعه بخش معدن در سال گذشته اشاره کرد و گفت: با وجود سهم بالای معادن دولتی در آمار بخش معدن اما همین میزان رشد منفی نیز از تاثیر عدم توجه کافی دولت به معادن کوچک مقیاس بخش خصوصی حکایت دارد.
این فعال معدنی در خصوص معضلات ناشی از واردات سنگ آهن اظهارداشت: واردات سنگ آهن فارغ از مشکلاتی که بر بازار داخلی و همچنین معادن تحمیل خواهد کرد به واسطه تغییر رویکرد حمل و نقلی شرکت های بزرگ سنگ آهنی در نقل و انتقالات با کشتی های بالای 80 هزار تن و عدم امکان پهلوگیری و بارگیری به جهت ضعف ناشی در بنادر نه تنها هزینه تولید را افزایش خواهد داد بلکه زنجیره تولید را نیز با مشکل دائمی تامین مواد اولیه مواجه خواهد کرد.
عضو پیشین انجمن تولید کنندگان و صادرکنندگان سنگ اهن ایران از الزام تشکیل کنسرسیومی معدنی خبر داد و تصریح کرد: با توجه به نقش بیش از 80 درصدی معادن کوچک و متوسط در ایجاد اشتغال این بخش، در صورت حمایت دولت برای تجمیع معادن سنگ آهنی در قالب تشکیل کنسرسیومی علاوه بر آنکه نگرانی زنجیره تولید فولاد برای تامین نیاز مواد اولیه را کاهش خواهد داد . بلکه به واسطه سهولت در اکتشاف و پتانسیل این معادن ذخایر سنگ اهن کشور نیز با افزایش چشمگیری مواجه خواهد شد.
