به گزارش پیام‌آوران معدن و فولاد، بحث بر سر ذخایر سنگ‌آهن سنگان است که رگه‌های آن در شرق ایران به غرب افغانستان و شهر هرات کشیده شده است. سنگان در فاصله حدود ۳۰۰ کیلومتری جنوب شرقی مشهد و در مرز افغانستان و ایران واقع شده که البته افغانستان مساحت بیشتری از آن را در اختیار دارد.
ایران مدت‌هاست که استخراج معدن سنگان را در خاک خود آغاز کرده و حالا خبرها حاکی از این است که برای تامین خوراک کارخانه‌های فرآوری خود چشم به ذخایر افغانستان دارد.
نرگس نهان، سرپرست وزارت معادن و پترولیم افغانستان از تصمیم ایران برای ورود به بخش معدن سنگان درافغانستان اعلام آگاهی کرد، اما ترجیح افغان‌ها بر فرآوری سنگ آهن استخراجی در افغانستان است.
تمایل ایران به ذخایر سنگ آهن معدن سنگان افغانستان تایید شده است، اما علاوه بر اینکه دو کشور بر سر محل فرآوری کانی‌های استخراجی به توافق نرسیده‌اند، مسائل دیگری هم در این بین وجود دارد. یکی اینکه کارشناسان تاکید دارند درحال‌حاضر بخش افغانستانی سنگان به وسیله کشورهای غربی استخراج می‌شود و ایران برای دستیابی به آن ذخایر باید با آنها وارد تعامل و رقابت شود و دیگر اینکه با توجه به ضعف امنیتی افغانستان، ایران خود باید اقدام به تامین امنیت نیروی انسانی و سرمایه‌ای کند که در منطقه یادشده مستقر شده است.
حضور امریکایی‌ها و انگلیسی‌ها
عباسعلی اقبالی زارچ، مدیرکل سابق دفتر بهره‌برداری معادن در سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران که هم‌اکنون در بخش خصوصی استخراج مواد معدنی کشور مشغول است اظهار داشت: ذخایر مواد معدنی موجود در سنگان به بیش از چند میلیارد تن می‌رسد و ده‌ها شرکت ایرانی هم‌اکنون در آن مشغول به کار هستند.
همچنین هر قدر به سمت افغانستان حرکت کنیم به حجم و کیفیت مواد معدنی اضافه می‌شود، اما ورود ایران به آن بخش از سنگان که در هرات قرار گرفته، منوط و مشروط به سیاست‌های کشور است زیرا تا جایی که من می‌دانم شرکت‌های انگلیسی و امریکایی مشغول بهره‌برداری از ذخایر هستند و با سازمان زمین‌شناسی افغانستان همکاری خوبی دارند، بنابراین باید دید اقتضای سیاست‌گذاری‌های ما به گونه‌ای است که با کشورهای فعال در بخش افغانستانی سنگان وارد تعامل شویم و در واقع در این بین یک مسئله سیاسی مطرح است، نه توافق اقتصادی با دولت افغانستان به عنوان دولتی که در هر حال با انگلیس و امریکا در حال کار است.
وی ادامه داد: علاوه بر اینها مسئله امنیت نیز وجود دارد. شرکت‌های امریکایی و انگلیسی نیز خود مسئول تامین امنیت‌شان شده‌اند نه مثلا دولت افغانستان و اگر ما نیز طالب فعالیت در بخش افغانستانی سنگان باشیم باید به تامین امنیتی که در قلمروی افغانستان نیست فکر کنیم.
اقبالی‌زارچ در پایان اظهار کرد: مسئله نبود امنیت در افغانستان جدی است و من به عنوان یک معدنکار شاغل در بخش خصوصی، ریسک سرمایه‌گذاری در افغانستان را قبول نمی‌کنم. به علاوه برای همکاری با بخش افغانستانی سنگان باید با شرکت‌های انگلیسی و امریکایی وارد رقابت شویم که پیش از ما در این بخش سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
بنابراین از نظر من چندان به عملی شدن این طرح امیدی نسیت و به عنوان یک مدیر ارشد که ۲۷ سال سمت مدیرکلی را در بخش معادن کشور در اختیار داشتم، ورود ایران به افغانستان را توصیه نمی‌کنم به ویژه اینکه به نظرم هنوز در ایران به قدر کافی ذخایر منابع فلزی و غیرفلزی از جمله در شرق کشور وجود دارد که نیاز به ورود به منطقه پرریسکی مانند افغانستان وجود نداشته باشد.
افغانستان؛ پیچیده و محصور
با توجه به اینکه افغانستان برخی از پیچیده‌ترین و متنوع‌ترین ویژگی‌های زمین‌شناسی را دارد، همواره مقصد جذابی برای کشورهایی بوده است که در استخراج مواد معدنی بلندپرواز بوده‌اند. در این کشور طیف گسترده‌ای از کانی‌های سنگ‌های قیمتی، مس، آهن و نقره وجود دارد.
همچنین ذخایر نفت و گاز، معادن نمک، سنگ مرمر، گوگرد و عناصر کمیاب و حتی احتمال وجود ذخایر نوظهوری مانند لیتیوم همواره آن را قلمروی جذابی برای توسعه پروژه‌های معدنی معرفی می‌کند که البته این ذخایر بکر سال‌هاست در حصار ناامنی گرفتار است.
