دولت ترامپ، روز جمعه با افزودن صدها محصول به فهرست کالاهای مشمول تعرفه، دامنه تعرفه‌های ۵۰ درصدی‌ بر واردات فولاد و آلومینیوم را گسترش داد.

این فلزخاکستری-نقره ای رنگ به سبب اینکه همزمان جادوی مقاومت فولادی و سبکی آلومینیوم را با خود دارد نام تایتان را از استاطیر یونان -به معنای نامیرا و جادو- برگرفت و به نام تیتانیوم شناخته شد. وزارت معادن و فلزات وقت، با بهره گیری از ثروت خدادادی ذخیره ای ارزشمند و قابل معدنکاری، در جنوب استان کرمان و در شهرستان کهنوج، طرحی را از دهه 70 برای بهره مندی از خواص آن در صنایع مختلف از جمله تولید رنگدانه، روی میز قرار داد.

در جریان جنگ ۱۲ روزه اخیر، بخش معدن و صنایع معدنی عملکردی فراتر از انتظار از خود نشان داد. با وجود تهدید‌های امنیتی، مشکلات حمل‌ونقل و اختلال در زنجیره تأمین، بخش معدن تولید را متوقف نکرد و به گفته برخی فعالان، حتی در برخی موارد افزایش تولید نیز مشاهده شده است.

ایران سرزمینی پر از مواهب طبیعی، به‌ویژه در بخش منابع معدنی بوده که به‌دلیل قرار گرفتن روی کمربند فلزی جهانی، از کشورهای غنی از مواد معدنی محسوب می‌شود. وجود منابع عظیم سنگ‌آهن، مس، سرب، روی، کرومیت، آلومینیوم، زغال‌سنگ، طلا، عناصر نادر خاکی و سنگ‌های تزئینی تنها بخشی از سرمایه عظیم زمین‌شناسی کشور است.

تداوم قطعی برق صنایع فولادی باعث چالش‌های فنی، افت جایگاه جهانی ایران، تعطیلی کارخانه‌ها و افزایش هزینه تولید شده است. یکی از مهم‌ترین امتیاز‌های فولاد ایران، هزینه تولید پایین، نیرو انسانی ارزان و انرژی ارزانی بود که دیگر سخت به دست می‌آید. برهم خوردن این سه عامل باعث گران‌تر شدن روند تولید فولاد خواهد شد که مزیت رقابتی ایران را دچار چالش خواهد کرد.

در ماه فروردین امسال، ۵ میلیون و ۲۳۷ هزار و ۳۲۰ تن انواع محصولات بخش معدن و صنایع معدنی به ارزش ۸۴۴ میلیون دلار صادر شد. این رقم در مدت مشابه سال گذشته، ۴ میلیون و ۴۱۳ هزار و ۱۱۵ تن به ارزش ۶۸۸ میلیون دلار بود.

ویژگی منحصربه‌‌‌فرد این بحران در ایران، ماهیت آن در مقایسه با سایر بحران‌های جهانی است. برخلاف کشورهایی که با حوادث طبیعی، حملات سایبری یا آسیب‌‌‌های ناگهانی به شبکه برق مواجه شده‌‌‌اند، ایران با یک مشکل ساختاری و پیش‌بینی‌‌‌پذیر دست‌‌‌وپنجه نرم می‌کند که ریشه در عدم‌تعادل تولید و مصرف انرژی دارد. این مساله که از سال ۱۴۰۰ به‌‌‌طور جدی آغاز شده، به‌‌‌مثابه یک آسیب مزمن عمل کرده که هرساله در فصول گرم اوج می‌گیرد و پیامدهای آن بر صنایع تخصصی مانند معدن و فولاد که به انرژی مداوم وابسته‌‌‌اند، ویرانگر است.

قیمت طلا در معاملات روز دوشنبه بازار جهانی با تضعیف دلار و تهدید دونالد ترامپ به دو برابر کردن تعرفه‌های واردات فولاد و آلومینیوم، افزایش یافت.

در ماه فروردین امسال، 5 میلیون و 237 هزار و 320 تن انواع محصولات بخش معدن و صنایع معدنی به ارزش 844 میلیون دلار صادر شد. این رقم در مدت مشابه سال گذشته، 4 میلیون و 413 هزار و 115 تن به ارزش 688 میلیون دلار بود.

ایران به دلیل کمبود برخی مواد اولیه معدنی مانند سنگ‌ آهن، به دنبال سرمایه‌گذاری در معادن کشور‌های همسایه و برخی کشور‌های دیگر است. این اقدام می‌تواند کمبود مواد اولیه برای صنایع فولاد و سایر صنایع معدنی را جبران کند. همچنین، معدن‌کاری فراسرزمینی راهی برای انتقال فناوری، استفاده از تجربیات اکتشافی و فرآوری ایران در کشور‌های هدف است که بیشتر از نظر فناوری معدنی از ایران عقب‌تر هستند.

پس از واکنش صریح وزیر صمت به تصمیم قطع کامل برق کارخانه‌های سیمان، فولاد و آلومینیوم طی ۱۵ روز آینده، صنایع فولادی خواستار ورود فوری رییس‌جمهور به موضوع توقف قطعی برق صنایع شدند.

رضا طالبی، مدیرعامل شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان سنگان، در واکنش به این تصمیم، ضمن ابراز نگرانی، بر نقش حیاتی اپال در زنجیره فولاد کشور تأکید کرد و گفت: اپال پارسیان سنگان در برابر مجموعه‌ای از ناترازی‌ها، از جمله برق، گاز و نوسانات نرخ ارز، با تمام توان ایستادگی کرده است؛ ایستادگی‌ای برخاسته از تعهد، مسئولیت‌پذیری و باور راسخ به تولید ملی؛ باوری که نه با فشارها رنگ می‌بازد و نه با ناترازی‌ها عقب‌نشینی می‌کند