به گزارش تجارت، معدن و فولاد: محدودیت در تامین زیرساخت‌های انرژی کشور به افت تولید در بسیاری از صنایع منتهی شده است. در این میان صنعت فولاد به علت وابستگی غیرقابل جایگزین به برق، با افت تولید 5.7 درصدی در نیمه نخست امسال مواجه شد. این افت تولید حکایت از تحمیل خسارت جدی به صنایع، تولید، اشتغالزایی و ارزآوری دارد.
افت تولید صنعت فولاد ناشی از قطعی برق
محدودیت‌های فزاینده برق که تا مهرماه هم ادامه داشت، منجر به افت ۵.۷ درصدی تولید فولاد ایران در نیمه نخست سال شده است. کمبود برق یکی از موانع اساسی تولید فولاد در کشور در تابستان سال‌جاری بود. نکته قابل توجه آنکه با تعطیلی و کاهش تولید صنعت فولاد به دلیل قطع برق، هزاران شغل غیرمستقیم که به‌واسطه فعالیت فولادسازان شکل گرفته نیز به تعطیلی کشیده شده و واحدهای پایین‌دست با آسیب جدی و خطر تعطیلی همراهمی شوند. همچنین محدودیت‌های برق رسانی، تولید ۶ ماهه فولاد میانی کشور را حدود ۱.۱ میلیون تن به ارزش بیش از ۴۵۰ میلیون دلار کاهش داده است. بیشترین نرخ افت تولید زنجیره فولاد در میلگرد، نبشی و ناودانی و شمش فولادی به ترتیب با ۱۱.۷ و ۹.۶ و ۸.۵ درصد کاهش بوده است.
صنایع معدنی ۲ میلیارد و ۶۴ میلیون دلار ارز نیمایی دریافت کردند
برپایه اطلاعات منتشره بانک مرکزی، صنایع معدنی کشور از ابتدای امسال تا ۲۳ مهرماه ۲ میلیارد و ۶۴ میلیون دلار ارز نیمایی دریافت کردند. در مدت یاد شده صنایع معدنی همچنین یک میلیارد و ۵۷۸ میلیون دلار ارز توافقی یا واردات در مقابل صادرات دریافت کرده‌اند. چنانچه فرآیند بازگشت ارز حاصل از صادرات صنایع معدنی تسهیل شود، بخش بیشتری از نیاز این صنایع به دلار از محل صادرات خودشان تامین خواهد شد. صنایع معدنی در کشور ما با تکیه بر مزیت‌های منطقه ازجمله معادن و دسترسی به مواد اولیه ارزان توسعه یافته‌اند و این صنایع از توان حضور حداکثری در بازار جهانی برخوردار هستند.
16 پروژه زیرساختی منطقه ویژه اقتصادی پارسیان در حال اجرا
منطقه ویژه اقتصادی پارسیان(زیرمجموعه ایمیدرو) با هدف جذب سرمایه‌گذار و جهش تولید؛ 16 پروژه زیرساختی در دست اجرا دارد که متوسط پیشرفت پروژه‌های برجسته آن به بیش از 83 درصد می‌رسد. سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران وظیفه حمایت از تولید و صادرات را در حوزه معدن و صنایع وابسته به آن را بر عهده دارد. برهمین‌اساس نیز منطقه ویژه پارسیان احداث شده است. چنانچه توسعه پروژه‌های زیرساختی در این منطقه، شدت گیرد، می‌توان به بهبود عملکرد در این منطقه امید داشت.
قطعی برق و نرخ نیما، متهمان اصلی کاهش صادرات فولاد
در طول هفته‌های اخیر آمار متعددی از تولید و صادرات فولاد منتشر شده که همگی حکایت از شرایط نامساعد این صنعت دارد. روند ماهیانه صادرات فولاد کشور در 6 ماهه نخست سال جاری حاکی از کاهش قابل ملاحظه حجم صادرات فولاد در تابستان به نسبت بهار سال جاری در اثر محدودیت‌های برقی است به طوری که حجم صادرات فولاد میانی و محصولات فولادی در شهریور ماه تقریبا نصف خردادماه بوده است.
هر چند روند حجم صادرات فولاد کشور طی بهار سال جاری صعودی بوده اما بررسی‌ها حکایت از آن دارد که این روند افزایشی در نتیجه فعالیت کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای و صادرات توسط شرکت‌های غیر تولیدی به‌ویژه در حوزه مقاطع طویل فولادی بوده و در این مدت صادرات مستقیم اکثر کارخانجات نوردی نزولی بوده و در برخی موارد حتی به صفر سیده است.
افت ارزش صادرات فولاد و همچنین پیش‌بینی کاهش هرچه بیشتر ارزآوری این زنجیره، به‌منزله تحمیل خسارت جدی به صنعت فولاد کشور است. با توجه به سیاست‌گذاری غلط در حوزه ارز و صادرات، از میزان صادرات در این زنجیره مهم کاسته شده است. هم‌زمان بخش بزرگی از صادرات محصولات فولادی نیز توسط افراد غیرتولیدکننده و تجار بنام انجام شده است. بنابراین حتی نمی‌توان به بازگشت ارز حاصل از صادرات در این بخش، امید داشت.
ضرورت اجرای طرح جامع فولاد
صنعت فولاد در رده صنایع اثرگذار بر اقتصاد ایران است که سهم بسزایی در تولید ناخالص داخلی در اختیار دارد. وجیه‌الله جعفری معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت گفت: طرح جامع فولاد باید عملیاتی شود و ستاد فولاد کمک کند تا از ابعاد مختلف هماهنگی‌های لازم اتقاق بیفتد و بتوانیم طرح را اجرایی کنیم تا برای فعالین این صنعت دغدغه‌ای وجود نداشته باشد. تولید 55 میلیون تن تولید فولاد در افق 1404 پیش‌بینی شده بود که در حال حاضر به این ظرفیت نزدیک شدیم. اما در حال حاضر چالش‌هایی از قبیل زیرساخت‌ها، کمبود انرژی و حمل‌ونقل در این صنعت وجود دارد، که باید برای رفع آن برنامه‌ریزی شود. رفع ناترازی زنجیره با تولید و صادرات، برنامه‌ای انجام شدنی است، بنابراین با برنامه‌ریزی بلند مدت برای صادرات، می‌توان رویکردی برای رفع ناترازی و افزایش سهم در GDP کشور و افزایش ارزآوری ایجاد کرد.
پهپادهای اکتشافی و تحول در صنعت معدنکاری
ایران از ظرفیت‌های غنی معدنی برخوردار است که می‌توانند اثرگذاری خوبی بر اقتصاد ایران داشته باشند. هرچند برای تحقق این هدف نیازمند تکیه بر فناوری‌های نوین هستیم. صنعت معدنکاری همواره به دنبال راهکارهایی برای افزایش دقت و سرعت اکتشاف منابع معدنی جدید بوده است. در سال‌های اخیر، استفاده از فناوری پهپادهای اکتشافی به عنوان یکی از نوآوری‌های کلیدی در این زمینه مورد توجه قرار گرفته و توانسته نقش چشمگیری در تحول روش‌های سنتی اکتشاف معادن ایفا کند.
پهپادهای اکتشافی مجهز به حسگرهای پیشرفته و دوربین‌های حرارتی و چند طیفی، توانایی شناسایی ذخایر معدنی در نقاط دورافتاده و صعب‌العبور را دارند. این فناوری‌ها امکان جمع‌آوری داده‌های دقیق‌تر از وضعیت زمین‌شناسی مناطق وسیع را فراهم کرده‌اند. در گذشته، تیم‌های اکتشافی نیاز به زمان طولانی و هزینه‌های بالا برای بررسی مناطق بالقوه معدنی داشتند، اما پهپادها این فرآیند را به طرز چشمگیری ساده کرده‌اند. البته نباید فراموش کرد که سال‌های تحریم و محدودیت در تعامل با دنیا عملا بهره‌مندی معدنکاری کشور از این تکنولوژی‌های نوین را دشوار کرده است.
رایزنی با مجلس برای تامین بودجه و توسعه اکتشاف
اکتشاف نخستین گام در مسیر بهره‌مندی از ظرفیت‌های معدنی است. فعالیت‌های اکتشافی هزینه‌بر هستند و درنتیجه دولت باید در انجام انها سرمایه‌گذاری کند. نماینده مردم هشترود و چاراویماق و عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گفت: منطقه هشترود و چاراویماق واقع در استان آذربایجان‌شرقی دارای معادن زیادی است و عناصری از جمله طلا، سنگ‌آهن، پوکه معدنی، کائولن و مس شناسایی شده است.
فرامرز شهسواری با بیان این‌که شناسایی و معرفی بیشتر معادن این منطقه نیازمند همکاری و فعالیت بیشتر سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور است، خاطرنشان کرد: بر اساس مذاکرات انجام گرفته طی امروز متوجه شدم منطقه مابین سونگون و اهر دارای پتانسیل معدنی فراوانی است که برای تامین بودجه و نیروی انسانی مورد نیاز جهت انجام اکتشافات در این منطقه با مجلس شورای اسلامی رایزنی می‌کنیم به نحوی که برای کشور و منطقه موثر باشد.
عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: ضمن مذاکرات امروز قرار شد طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی پهنه هشترود-سونگون به زودی توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور آغاز شود که در صورت تحقق این امر شاهد تحول گسترده در معیشت مردم منطقه و توسعه اقتصادی کشور خواهیم بود.
ثبت کمترین نرخ تورم سالانه برای گروه زغال‌سنگ
براساس اعلام مرکز آمار ایران، در شهریورماه ۱۴۰۳ تورم تولیدکننده بخش معدن نسبت به ماه قبل (تورم ماهانه) ۶.۲ درصد، نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) ۲۸.۵ درصد و در ۱۲ ماه منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه)، ۲۹.۵ درصد افزایش داشته است. در این ماه کمترین تورم سالانه با ۲۲.۶ درصد مربوط به گروه زغال‌سنگ است. البته در شرایطی که تورم حاکم بر اقتصاد ایران رو به رشد است، این افزایش را باید ناشی از قیمت‌گذاری دستوری در این صنعت دانست که به تحمیل خسارت جدی در آن منتهی می‌شود.
پاکستان اصلی‌ترین کشور مقصد صادرات کک و زغال‌سنگ ایران
ایران از ظرفیت بسیار بالای زغال‌سنگ دنیا برخوردار است؛ بااین‌وجود با توجه به وجود سایر منایع غنی انرژی در ایران، هیچ‌گاه زغال‌سنگ در مرکز توجهات ما نبوده است. به این ترتیب این صنعت آن‌طور که باید توسعه نیافته و رشد نکرده است.
گمرک جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: از سال ۱۳۹۹ تاکنون، پاکستان اصلی‌ترین کشور مقصد صادرات کک و زغال‌سنگ ایران بوده به‌طوری که سهم آن در سال ۱۴۰۲ به ۷۰ درصد از کل ارزش صادرات این محصول رسیده است.
طبق این گزارش، در ۶ ماهه سال‌جاری ۱۲ میلیون دلار کک و زغال‌سنگ صادر شده است که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷.۷ درصد کاهش داشته است. براساس این گزارش، واردات این محصول در ۶ ماهه سال‌جاری با کاهش ۵۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به رقم ۱۵۵ میلیون دلار رسیده است.
بر اساس این گزارش، صادرات کک و زغال‌سنگ در سال ۱۴۰۲ با ۶۳ درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۲۶.۴ میلیون دلار رسید. از سال ۱۳۹۹ تاکنون، پاکستان عمده‌ترین کشور مقصد صادرات کک و زغال‌سنگ ایران بوده به طوری که سهم آن در سال ۱۴۰۲ به ۷۰ درصد از کل ارزش صادرات این محصول رسیده است. عمده‌ترین کشورهای طرف معامله در واردات کک و زغال‌سنگ از سال ۱۴۰۱ تاکنون کشورهای چین و عمان بودند که در مجموع حدود ۸۰ درصد از ارزش کل واردات این محصول را به خود اختصاص دادند.
