به گزارش تجارت، معدن و فولاد: تامین کک سوزنی و الکترود گرافیتی طی سال‌های اخیر تبدیل به یکی از چالش‌های اساسی پیش‌روی فولادسازان کشور شده است؛ رشد قیمت و تحریم واردات این محصول استراتژیک مورد مصرف در صنعت فولادسازی کشور را دشوار کرده و بر هزینه فولادسازان افزوده است.
نیاز صنایع کشور به کک سوزنی و الکترود گرافیتی طی سال‌های اخیر باعث شده تا برخی شرکت‌های فناورانه اقداماتی در زمینه تولید این محصولات انجام دهند؛ هرچند مقیاس کار و تولید این محصول با میزان نیاز صنایع کشور تطبیق ندارد. در این شرایط شرکت فولاد مبارکه اصفهان با عنوان پیشران صنعت فولاد و بسیاری از فعالیت‌های دانش‌بنیان وارد عرصه شده و با برگزاری دوازدهمین رویداد فولادی‌شو، فعالان کسب‌وکارهای نوآورانه در تولید کک سوزنی و الکترود گرافیتی را گردهم جمع کرده است.
توسعه کسب‌وکار تولیدکنندگان کک سوزنی نیاز به همکاری و حمایت شرکت‌های بزرگ صنعتی دارد؛ در این شرایط فولاد مبارکه اصفهان پیشگام آغاز این همکاری با برگزاری دوازدهمین رویداد فولادی‌شو شده است. همچنین صندوق جسورانه فولاد مبارکه اصفهان برای حمایت مالی از فعالان این بخش به منظور سرعت بخشی به فرآیند ساخت کک سوزنی و الکترود گرافیتی نیز آمادگی دارد. این گام فولاد مبارکه، اقدامی مهم در مسیر توسعه کسب‌وکارهای دانش بنیان در مسیر رفع نیاز صنایع داخلی تلقی می‌شود و می‌تواند به عنوان نمونه کشوری مورد الگوبرداری قرار گیرد.
چرا تولید کک سوزنی ضروری است؟
کک‌سوزنی حلقه گمشده فولادسازی در کشور به‌شمار می‌رود؛ در حالی که ظرف سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری قابل توجهی در تکمیل زنجیره آهن و فولاد با هدف تحقق ظرفیت اسمی 44 میلیون تن شمش فولاد در کشور انجام شده است؛ همچنان فولادسازان کشور در زمینه تامین الکترود گرافیتی وابسته به واردات هستند. کک‌سوزنی ماده اولیه اصلی تولید الکترود گرافیتی است و تا زمانی که این محصول در داخل تولید نشود؛ صنعت فولاد کشور علی‌رغم توسعه همه‌جانبه در تمامی حلقه‌ها، وابستگی غیر قابل حذفی به واردات این کالای استراتژیک خواهد داشت.
سرمایه‌گذاری قابل توجه در صنعت فولاد کشور طی سال‌های متمادی باعث شده تا هدف ظرفیت‌سازی 44 میلیون تنی در حلقه شمش فولاد پیش از افق 1404 محقق شود. در سال‌های اخیر با تاکید کارشناسان بر لزوم توسعه متوازن زنجیره فولاد و تاکید بر حرکت به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر در این زنجیره از سویی شاهد افزایش سرمایه‌گذاری در حلقه‌هایی با ظرفیت کمتر نظیر آهن‌اسفنجی و از سوی دیگر شاهد افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه تولید فولادهای با ارزش افزوده بالاتر در کشور بودیم؛ در چنین شرایطی پاشنه آشیل فولادسازی در کشور تولید محصولات مصرفی در این صنعت نظیر الکترود گرافیتی است. تولید کک سوزنی اولین گام ضروری در مسیر تولید الکترود گرافیتی به‌شمار می‌رود.
شرکت فولاد مبارکه اصفهان به‌عنوان بزرگترین گروه فولادی کشور، تولید حدود 10 میلیون تن فولاد کشور را در اختیار دارد؛ این رقم معادل 30 درصد تولید سالانه این محصول در کشور است؛ سهم بیش از 30 درصدی گروه فولاد مبارکه در تولید این محصول در کشور بیانگر جایگاه ویژه این گروه فولادی در صنعت و اقتصاد کشور است. شرکت فولاد مبارکه در طول سالیان گذشته به‌طور مستمری نسبت به پایش نحوه عملکرد خود، به روزرسانی آن با تمرکز بر نقاط قوت و سعی در اصلاح نقاط ضعف تاکید داشته است.
طی سال‌های اخیر و به خصوص از دوران شیوع همه‌گیری کرونا، فولادسازان کشور در تامین الکترود گرافیتی با دو چالش مهم رشد غیر مترقبه قیمت و محدودیت واردات مواجه شدند. این موضوع نشان داد که پاشنه‌آشیل فعلی فولادسازی در کشور تولید الکترودگرافیتی است و فولادسازان بزرگ کشور برای حفظ مستمر تولید خود چاره‌ای جز دستیابی به تکنولوژی تولید این محصول ندارند.
در شرایط کنونی بیش از یک میلیون تن الکترود گرافیتی در دنیا تولید می‌شود؛ این محصول در زمره مواد اولیه مصرفی در بخش فولادسازی با روش کوره قوس الکتریکی است. از آنجاییکه لزوم کاهش آلاینده‌های زیست محیطی بر سهم روش قوس نسبت به سایر روش‌ها در تولید فولاد دنیا افزوده است و این روند ادامه دارد؛ تقاضا برای الکترود گرافیتی نیز افزایشی است.
برای تولید هر تن فولاد به‌طور متوسط ۲ تا ۲.۵ کیلوگرم الکترود گرافیتی به مصرف می‌رسد که این رقم با توجه به کیفیت محصول و شرایط حاکم بر فرآیند تولید متفاوت است. با در نظر گرفتن تولید سالانه 10 میلیون و 300 هزار تن فولاد در گروه فولاد مبارکه؛ این مجموعه سالانه 25 هزار کیلوگرم الکترود گرافیتی مصرف می‌کند. همچنین در سال گذشته بالغ بر 25 میلیون تن از کل فولاد تولیدی در کشور نیز در کوره‌های قوس الکتریکی تولید شد و به این ترتیب حداقل نیاز صنعت فولاد کشور به الکترود گرافیتی برابر 63 هزار کیلوگرم معادل 63 تن است. این ارقام لزوم حرکت به سمت تولید الکترود گرافیتی را تایید می‌کند. البته تولید کک سوزنی با کیفیت اولین گام در مسیر تولید الکترود گرافیتی است.
مصرف کک سوزنی تنها منوط به صنعت فولاد نمی‌شود؛ بازار مصرف کک سوزنی براساس مشتریان نهایی به صنایع فولادی، صنعت آلومینیوم، باتری لیتیومی، انرژی هسته‌ای و ... تقسیم‌بندی می‌شود؛ البته 80 درصد تولید کک سوزنی در دنیا به مصرف تولید الکترود گرافیتی برای صنعت فولاد دنیا می‌رسد.
اهمیت استراتژیک تامین کک سوزنی و الکترود گرافیتی در فعالیت صنعت فولاد به میزانی جدی است که صادرات این محصول به ایران از اواخر سال 98 مورد تحریم مستقیم آمریکا قرار گرفت، اگرجه در شرایط کنونی فولادسازان امکان واردات و تامین این محصول با واسطه‌های بین‌المللی را دارند، اما این تحریم لزوم حرکت به سمت بومی‌سازی تولید این محصولات در کشور را بیش از قبل نمایان کرد.
نقش صندوق جسورانه مبارکه در خودکفایی زنجیره فولاد
تولید کک سوزنی در کشور و در ادامه تبدیل آن به الکترود گرافیتی نیاز به توسعه تکنولوژیک در صنعت فولاد دارد. شرکت فولاد مبارکه اصفهان به‌عنوان یکی از اعضای زیست‌بوم فناوری و نوآوری کشور با درک صحیح و به موقع از لزوم تولید این محصولات در داخل کشور استارت تولید کک سوزنی در کشور را زده است.
ظرف سال‌های اخیر شرکت های دانش بنیان و دانش محور کشور با شناسایی نیاز صنعت فولاد به کک سوزنی و الکترود گرافیتی، به این حوزه ورود کرده‌اند و گام‌های ابتدایی در این زمینه را نیز برداشته‌اند. با این وجود توسعه این بخش نیاز به همراهی شرکت‌های بزرگ فولادی کشور نظیر فولاد مبارکه اصفهان دارد. شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپی اگرچه در زمینه توسعه دانش پیشرو هستند، اما عمدتا با چالش تامین سرمایه مواجه هستند. در این شرایط شرکت‌های مادر این امکان را دارند تا با تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر فرآیند توسعه کسب‌وکارهای فناورانه را سرعت ببخشند.
شرکت فولاد مبارکه اصفهان، بزرگترین صندوق خطرپذیر در کشور را دارا است؛ این صندوق زمینه حمایت از بسیاری از کسب‌وکارهای فناورانه مرتبط با صنعت فولاد در کشور را فراهم کرده است و در حالی که زمینه‌ساز توسعه این شرکت‌ها شده، گره‌ای از صنعت فولاد کشور نیز بازکرده است.
در آبان ماه امسال دوازدهمین رویداد فولادی‌شو کشور به همت گروه فولاد مبارکه اصفهان و با حضور فعالان زیست‌بوم فناوری و نوآوری کشور برگزار شد و در میانه این رویداد فناورانه فرصتی فراهم شد تا شرکت‌های فناورانه فعال در زمینه تولید کک سوزنی با مدیران ارشد مجموعه فولاد مبارکه به گفت‌وگو و تبادل نظر پرداخته و آنها را برای حمایت مالی از کسب‌وکار خود در زمینه تولید الکترود گرافیتی مجاب کنند.
دوازدهمین رویداد فولادی‌شو به همت صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی فولاد مبارکه با رویکرد بسترسازی برای همکاری بیشتر زیست بوم فناوری و نوآوری کشور برگزار می‌شود. در دوره‌های پیشین برگزاری این همایش شرکت‌های زیادی به جمع شرکت‌های سرمایه‌پذیر صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی فولاد مبارکه اضافه شده‌اند.
دوازدهمین دوره از این همایش با هدف شناسایی شرکت‌های فعال در زمینه تولید کک سوزنی در کشور برگزار شد؛ تا فرصت تعامل بیشتر میان این مجموعه‌ها و گروه فولاد مبارکه مهیا شود.
در شرایط کنونی صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر فولاد مبارکه اصفهان بیش از یک هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده و این اعداد و ارقام نشان از عزم این شرکت فولادی برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های استراتژیک اما دارای ریسک دارد. این رویکرد فولاد مبارکه در زمینه حمایت مالی و مشارکت با شرکت‌های فناورانه فرصتی مغتنم برای این کسب‌وکارهای فناورانه به جهت گسترش فعالیت خود به شمار می‌رود.
رشد 6.6 درصدی تقاضا برای کک سوزنی در دنیا
بازار مصرف کک سوزنی براساس مشتریان نهایی، موقعیت جغرافیایی، ماده اولیه و گرید(درجه) قابل طبقه‌بندی است. براساس مشتریان نهایی، کک سوزنی درصنعت فولاد (ساخت الکترود گرافیتی)، صنعت آلومینیوم (ساخت آند)، باتری لیتیوم، انرژی هسته‌ای و سایر استفاده می‌شود. البته 80 درصد مصرف کک سوزنی در دنیا مربوط به صنعت فولاد و تولید الکترود گرافیتی است. انتظار می‌رود در سال‌های 2020 تا 2027 به طور متوسط سالانه 6.6 درصد بر تقاضا برای کک سوزنی افزوده شود.
