به گزارش تجارت، معدن و فولاد: فاز اول بزرگترین نیروگاه خورشیدی کشور در نیمه تیر ماه 1404 به بهره‌برداری رسید و به این ترتیب گامی مهم از سوی صنایع فولادی کشور در راستای افزایش تولید انرژی و کاهش ناترازی، رشد سهم انرژی تجدیدپذیر از کل انرژی تولیدی کشور، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برداشته شد. درحالی که چالش ناترازی انرژی در کشور گریبان‌گیر بخش‌های مختلف اقتصادی در کشور شده، توسعه ظرفیت نیروگاهی با تکیه بر انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند در عین کاهش ناترازی، گامی مهم در مسیر تولید فولادهای سبز باشد. ماهنامه «پیام‌آوران معدن و فولاد» به بهانه به‌بهره‌برداری رسیدن از فاز اول نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان گفت‌وگویی با شهباز حسن‌پور عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی داشت. وی اقدامات شرکت‌های بزرگ تولیدی نظیر فولاد مبارکه اصفهان، شرکت معدنی و صنعتی گلگهر و گهرزمین در مسیر احداث نیروگاه‌های برق و کمک به کاهش ناترازی‌ها را ارزنده ارزیابی کرد و بر ظرفیت‌سازی بیشتر در بخش نیروگاه‌های تجدیدپذیر با توجه به استراتژی کشور در زمینه ارتقا ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی تاکید کرد. در ادامه متن کامل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
چرا صنایع بزرگ و به خصوص فعالین عرصه تولیدات معدنی و فولادی طی سال‌های گذشته به عرصه صنعت نیروگاهی ورود پیدا کردند؟
ناترازی تولید و مصرف برق در کشور طی سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های اقتصاد انرژی ایران تبدیل شده است. شبکه برق با کسری ظرفیت پایدار، فرسودگی زیرساخت‌ها و رشد پرشتاب تقاضا ناشی از افزایش جمعیت و رشد صنعتی طی سال‌های متمادی مواجه بوده است. درعین حال همزمان با رشد مستمر تقاضا طی سالیان متمادی میزان ظرفیت صنعت نیروگاهی کشور رشد پیدا نکرده و بنابراین چالش ناترازی در کشور امروز در وضعیت نامطلوبی قرار دارد.
با توجه به سهم صنعت و به خصوص بخش فولاد در مصرف انرژی کشور، در هنگام بروز ناترازی؛ این بخش در صف اول اعمال محدودیت انرژی قرار می‌گیرد؛ به نحوی که در سال‌های اخیر شاهد افت اجباری تولید در بخش فولاد کشور بوده‌ایم. کاهش اجباری تولید در صنعتی همانند فولاد از سویی کاهش بهره‌وری و سودآوری تولیدکنندگان در این عرصه را به دنبال دارد و از سوی دیگر با ایجاد کسری در عرضه، روند تولید در صنایع تکمیلی کشور را با چالش‌های فراوانی مواجه می‌کند. اعمال محدودیت انرژی بر صنایع طی سال‌های اخیر با افزایش ناترازی‌ها شدت گرفته و بنابراین تبعات منفی آن بر بدنه صنعتی و اقتصادی کشور نیز دوچندان شده، به‌نحوی که در شرایط کنونی مشاغل جانبی متعددی به دلیل اثرات قطع برق صنایع بزرگ در معرض تعطیلی و تعدیل نیرو قرار دارند. در چنین شرایطی حرکت صنایع و به خصوص صنایع بزرگ به سمت احداث نیروگاه و خودکفایی در تامین انرژی می‌تواند از سویی چالش این بخش در تامین انرژی را مرتفع کرده و از سوی دیگر با کاهش نیاز بخش صنعت به ظرفیت نیروگاهی کشور، زمینه بروز تعادل در سایر حوزه‌های مصرف را مهیا کند.
پس از مشخص شدن لزوم سرمایه‌گذاری بخش صنعت در حوزه نیروگاهی در کشور، واحدهای معدنی و صنعتی پیش از سایر صنایع پیش‌قدم شده و درصدد ارتقا ظرفیت صنعت نیروگاهی کشور با احداث نیروگاه‌های جدید برآمدند. شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت معدنی و صنعتی گلگهر، گهرزمین و... در زمره موفق‌ترین مجموعه‌های تولیدی-اقتصادی هستند که با درک صحیح و به موقع از این موضوع وارد عرصه صنعت نیروگاهی نیز شدند.
تشویق صنایع مادر برای سرمایه‌گذاری در بخش نیروگاهی تنها توصیه‌ای از سوی سیاست‌گذار است و یا صنایع در این زمینه الزام قانونی نیز دارند؟
ورود صنایع انرژی‌بر به صنعت نیروگاهی مبنا و الزام قانونی نیز دارد. در مهر ماه سال 1400 طی تفاهم‌نامه‌ای میان وزارت نیرو و وزارت صمت؛ صنایع انرژی‌بر مکلف شدند تا با بهره‌گیری از منابع مالی خود و امکانات فنی داخل کشور نسبت به احداث نیروگاه برق برای مصارف واحدهای تولیدی خود اقدام کنند. در آذر ماه سال 1401 و در راستای قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق نیز موضوع احداث نیروگاه‌های برق خود تامین در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و پس از تایید شورای نگهبان به دولت ابلاغ شد.
در ماده(۴) این قانون تاکید شده که صنایع انرژی‌بر برای تامین مصارف خود نیروگاه احداث کنند. چنان‌که در متن این ماده به موجب ماده(۳) قانون مانع‌زدایی ذکر شده، صنایع انرژی‌بر با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت نیرو مکلفند حداقل ۹هزار مگاوات نیروگاهحرارتی با بازده حداقل ۵۵درصد و ۱۰۰۰مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر و پاک تا پایان سال۱۴۰۴ از محل منابع داخلی صنایع مذکور احداث کنند. در صورت عدم احداث، تامین برق این صنایع در شرایط کمبود برق در اولویت طرح‌های مدیریت مصرف برق وزارت نیرو قرار می‌گیرند. در این قانون آمده است که وزارت نفت مکلف است با هماهنگی وزارت نیرو سوخت مورد نیاز نیروگاه‌های مذکور را تامین کند.
به نظر جنابعالی در شرایط کنونی اولویت صنایع باید سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های حرارتی و یا تجدیدپذیر باشد؟
در سال‌های گذشته عمدتا صنایع بزرگ برای احداث نیروگاه‌های حرارتی ترغیب می‌شدند؛ اما چالش تامین انرژی گاز برای این نیروگاه‌ها و همچنین چالش تامین آب مصرفی در این نیروگاه‌ها، اثرات منفی زیست محیطی نیروگاه‌های حرارتی و سیکل ترکیبی و در عین حال پتانسیل طبیعی ایران برای توسعه انرژی تجدیدپذیر با محوریت نیروگاه خورشیدی باعث شد تا در سال‌های اخیر صنایع به سمت احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر تشویق شوند. البته سوق صنایع به سمت بهره‌گیری از انرژی تجدیدپذیر رویه‌ای جهانی بوده و بنابراین باید اذعان کرد که ایران همراستا با دنیا در مسیر کاهش تولید کربن حرکت می‌کند.
سرمایه‌گذاری در حوزه تجدیدپذیرها در کشوری همانند ایران که در بسیاری از روزهای سال از نعمت گرمای خورشید بهره‌مند است؛ استفاده از این نعمت رایگان خدادی در جهت توسعه بیشتر بوده و در عین حال زمینه‌ساز حفظ سایر منایع کشور نظیر گاز طبیعی و آب می‌شود. البته برخی مناطق کشور نیز پتانسیل خوبی برای احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر بادی دارند که هر شرکت بر اساس منطقه جغرافیایی که در آن واقع شده برای نوع احداث نیروگاه تجدیدپذیر خود تصمیم‌گیری می‌کند.
کدام شرکت‌های معدنی و فولادی کشور در عرصه توسعه ظرفیت نیروگاهی پیش‌رو بوده‌اند؟
شرکت فولاد مبارکه اصفهان طی سال‌های اخیر و با هدف کاهش ناترازی در صنعت نیروگاهی اقدام به تعریف پروژه احداث نیروگاه ۹۱۴ مگاواتی فولاد مبارکه کرد؛ این پروژه تنها در مدت زمان ۱۴ ماه زمان تکمیل و نهایی شد و در نیمه دوم سال 1403 به بهره‌برداری رسید. همچنین فولاد مبارکه اصفهان در حال احداث بزرگترین نیروگاه خورشیدی کشور به ظرفیت اسمی تولید 600 مگاوات برق در سال است که اجرایی شدن آن باعث می‌شود که ظرفیت صنعت نیروگاه‌های سبز به شکل محسوسی ارتقا یابد. فاز اول نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان در تیر امسال به بهره‌برداری رسید که خبر خوبی برای کل کشور بود.
شرکت معدنی و صنعتی گلگهر با سرمایه‌گذاری مستقیم در شرکت گهر انرژی سیرجان، توسعه صنعت نیروگاهی در کشور را دنبال می‌کند. این شرکت در سال جاری قرارداد احداث بلوک سوم «مجتمع نیروگاهی گهران سیرجان » با ظرفیت ۵۴۶ مگاوات را امضا کرد؛ با احداث و راه‌اندازی این بلوک ظرفیت کل تولید انرژی در گهران به 1500 مگاوات می‌رسد. همچنین شرکت معدنی و صنعتی گلگهر به خواست رئیس‌جمهور پروژه احداث نیروگاه خورشیدی 350 مگاواتی را نیز در دستور کار قرارداده است. مسعود پزشکیان در سفری که امسال به منطقه گلگهر شد خواستار سرمایه‌گذاری گلگهر و گهر زمین در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر با هدف کاهش ناترازی انرژی در کشور شد.
منبع: ماهنامه «پیام‌آوران معدن و فولاد»
