به گزارش تجارت، معدن و فولاد: در حالی که صادرات سنگ ایتالیا به اسپانیا در سال۲۰۲۴ با افتی معنادار روبه‌رو شده، بررسی دقیق‌تر آمارها پرده از تحولی مهم در رفتار تجاری یکی از بزرگ‌ترین بازارهای اروپا برمی‌دارد؛ تحولی که می‌تواند برای کشورهایی مانند ایران، هشداری جدی و از طرفی فرصتی طلایی باشد.
داده‌های آماری منتشر شده بیش از آنکه صرفا آماری باشند، حامل پیامی راهبردی برای تحلیلگران و فعالان صنعت سنگ جهان، به‌ویژه در کشورهای تولیدکننده مانند ایران هستند. به‌نظر می‌رسد بازار اسپانیا که خود یکی از بازیگران مهم در صنعت سنگ جهان محسوب می‌شود، در حال بازتعریف نیازها و سیاست‌های وارداتی خود است. از تمرکز بر فناوری‌های وارداتی به سمت بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی در بخش ماشین‌آلات و تمرکز بر واردات مواد اولیه می‌توان یاد کرد. این روند نه‌تنها از تلاش اسپانیا برای بومی‌سازی فناوری و کاهش وابستگی خارجی حکایت دارد بلکه فرصت‌های جدیدی را برای صادرات موادخام از کشورهایی با تنوع و ذخایر معدنی غنی، همچون ایران فراهم می‌کند.
افزایش صادرات سنگ طبیعی ایتالیا به اسپانیا نیز نشانه‌ای واضح از تداوم تقاضا برای سنگ‌های خاص و باکیفیت در بازار اروپاست. تقاضایی که وابسته به ویژگی‌های ذاتی سنگ نظیر بافت، رنگ، دوام و زیبایی است. این ویژگی‌ها، سنگ طبیعی را به کالایی غیرقابل جایگزین در بسیاری از پروژه‌های معماری و دکوراسیون بدل کرده‌اند. از این‌رو حتی کشورهایی که تولید داخلی قدرتمندی دارند، همچنان به واردات سنگ‌های خاص از سایر کشورها ادامه می‌دهند.
در این میان، ایران با وجود دارا بودن منابع گسترده سنگ و تنوع بی‌نظیر معدنی، به دلیل فقدان استراتژی موثر صادراتی، نبود سرمایه‌گذاری در بازارسازی خارجی و غیبت در عرصه توزیع جهانی نتوانسته از این مزیت بالقوه بهره‌برداری کند. در شرایطی که ساختار تجارت جهانی سنگ در حال تغییر است و نقش واسطه‌ها کمرنگ‌تر شده، تنها کشورهایی قادر به ماندگاری در بازار خواهند بود که به‌صورت مستقیم و حرفه‌ای در بازارهای هدف حضور داشته باشند.
برای ایران زمان آن فرا رسیده است که از صادرات سنتی عبور کرده و به بازیگری فعال در زنجیره توزیع بین‌المللی بدل شود. ایجاد دفاتر بازرگانی، مراکز دائمی فروش و همکاری استراتژیک با توزیع‌کنندگان محلی در بازارهایی چون اسپانیا می‌تواند نه‌تنها سهم ایران را در بازار احیا کند بلکه ذائقه مشتریان اروپایی را به سمت سنگ ایرانی هدایت کرده و برند ملی را در سطح جهانی تثبیت کند.
بررسی آمارها
براساس تازه‌ترین داده‌های دفتر تحلیل روندهای بازار وابسته به انجمن Confindustria Marmomacchine، مجموع صادرات ایتالیا در حوزه مواد سنگی و فناوری‌های فرآوری سنگ به اسپانیا در سال ۲۰۲۴ به رقم ۱/۷۱میلیون یورو رسید که نسبت به سال ۲۰۲۳ کاهش ۷/۱۳درصدی را نشان می‌دهد.
صادرات سنگ طبیعی به ۱۸/۰میلیون یورو رسید که رشد ۹/۰درصدی را تجربه کرده است. صادرات مواد خام افزایش چشمگیر ۲/۸۱درصدی داشته و به ۷/۰میلیون یورو رسیده است اما صادرات محصولات نهایی و نیمه‌نهایی با کاهش ۹/۱۲درصدی به ۱۱/۱میلیون یورو کاهش یافته است. صادرات ماشین‌آلات، تجهیزات و ابزارهای فرآوری سنگ نیز با کاهش قابل‌توجهی مواجه شده و به ۱/۵۳میلیون یورو رسیده که افتی معادل ۵/۱۹درصد نسبت به سال۲۰۲۳ را نشان می‌دهد اما کاهش کلی صادرات عمدتا ناشی از افت در بخش صادرات فناوری بوده است، هرچند که صادرات موادخام روندی رو به رشد داشته‌اند.
آمارهای فوق گویای یک روند مهم در تعاملات صادراتی صنعت سنگ ایتالیا با بازار اسپانیا هستند. کاهش چشمگیر ۵/۱۹درصدی در صادرات فناوری‌های مرتبط با سنگ (ماشین‌آلات، ابزارآلات و تجهیزات) در حالی رخ داده است که صادرات موادخام رشدی قابل‌توجه داشته‌اند. این امر نشان می‌دهد که بازار اسپانیا در حال باز تعریف ساختار واردات خود از سمت فناوری به سوی مواد خام است، یا شاید نشانگر افزایش توان بومی‌سازی فناوری در این کشور باشد.
رشد ۰/۹درصدی صادرات سنگ طبیعی نیز بیانگر آن است که تقاضا برای سنگ خام ایتالیایی همچنان پابرجاست و کیفیت و برند ایتالیا در این زمینه هنوز نقش تعیین‌کننده دارد. در مقابل، کاهش صادرات محصولات نهایی و نیمه‌نهایی ممکن است نشانگر رقابت‌پذیری پایین‌تر در قیمت یا افزایش تولید داخلی اسپانیا در بخش فرآوری باشد.
پیشنهاد راهبردی برای ایران
با نگاهی دقیق به رفتار بازارهای اروپایی، به‌ویژه اسپانیا که خود از تولیدکنندگان معتبر سنگ در جهان است، در‌می‌یابیم که واردات سنگ به این کشور همچنان ادامه دارد. این مساله ریشه در ماهیت خاص سنگ طبیعی دارد چراکه ویژگی‌هایی چون زیبایی، بافت منحصربه‌فرد، دوام و رنگ‌بندی باعث می‌شود هر نوع سنگ، مزیت رقابتی خاص خود را داشته باشد. در نتیجه، چنانچه ذائقه بازار هدف به یک نوع سنگ خاص گرایش پیدا کند، حتی تولیدکنندگان بزرگ نیز به واردات آن تن می‌دهند. این ویژگی، مزیتی ساختاری برای کشورهایی است که توان تولید و تنوع معدنی بالایی دارند.
با این حال ایران تاکنون به دلایل گوناگونی نظیر کمبود خودباوری در سطح تصمیم‌گیری و سیاستگذاری صادراتی و نیز نبود سرمایه‌گذاری در حوزه حضور فیزیکی در بازارهای جهانی، بخش قابل‌توجهی از سهم خود را در بازارهای هدف به رقبا واگذار کرده است. در شرایط کنونی که نقش واسطه‌ها در حال افول بوده و بازیگران اصلی صنعت سنگ جهان علاقه‌ای به ورود بازیگران جدید از خود نشان نمی‌دهند، انتظار نمی‌رود این فرصت‌ها به سادگی در اختیار کشورهایی همچون ایران قرار گیرد مگر با اتخاذ رویکردی نوین.
در این راستا ایران باید به‌جای تمرکز صرف بر صادرات سنتی، به‌عنوان یک توزیع‌کننده فعال و صاحب‌نام در بازارهای هدف مستقر شود. حضور مستقیم و منسجم در قالب دفاتر بازرگانی، مراکز عرضه دائمی و مشارکت‌های استراتژیک با توزیع‌کنندگان محلی، مسیر نفوذ به بازار را هموار می‌کند.
این اقدام نه‌تنها یک تصمیم تجاری هوشمندانه محسوب می‌شود بلکه در میان‌مدت می‌تواند با تاثیرگذاری بر سلیقه و ترجیحات مشتریان بین‌المللی، تقاضا را به سمت سنگ‌های ایرانی سوق دهد و سهم پایداری برای کشور در بازارهای هدف ایجاد کند.
