مس از دیرباز تاکنون در شکل‌دهی به تاریخ، تجارت و تمدن بشر نقشی اساسی ایفا کرده است. اگر در قرن بیستم سرنوشت فلز سرخ با رشد تقاضا برای آن در صنعت برق و ورود لوازم برقی خانگی همچون روشنایی، ماشین لباس‌شویی، یخچال و کولرهای آبی گره خورده بود، در قرن بیست‌ و یکم اهمیت این فلز بیش از هر زمان دیگری به عنوان زیربنای زندگی مدرن بشر افزایش پیدا کرده است.

درحالی‌که پیش‌بینی‌ها از رشد سالانه حدود ۵ درصدی معادن فلزی در افق ۲۰۳۴ حکایت دارند، ایران به‌عنوان «بهشت معدنی غرب آسیا» با چالش بزرگ ناترازی انرژی مواجه است. پرسش اصلی این است که کشور تا چه حد می‌تواند از این فرصت بزرگ بهره‌مند شود و چه سهمی از زنجیره ارزش جهانی بازار معادن فلزی را به خود اختصاص دهد؟ این موضوع با هدف‌گذاری رشد ۱۳ درصدی بخش معدن در برنامه هفتم پیشرفت، اهمیت مضاعفی یافته و «تامین و تداوم جریان تولید» را به ضرورتی راهبردی برای بخش معدن و صنایع معدنی بدل کرده است.

در سال ۱۴۰۳، نظام تعرفه‌گذاری برق صنایع در ایران دستخوش تغییرات مهمی شد. براساس مصوبه جدید، گروه‌بندی صنایع و نرخ تعرفه برق آنها دچار تحول شد و تعرفه‌ها بر اساس معیارهای متفاوتی تعیین گردید. با این وجود، بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که بین شاخص‌های تعیین شده برای تعرفه‌گذاری شامل سهم درآمد صادراتی، شدت مصرف انرژی و سهم هزینه برق در قیمت تمام شده محصولات، و تعرفه‌های تعیین شده، ارتباط معناداری وجود ندارد.

شرکت‌های فعال در مناطق برخوردار از زیرساخت برق، معمولاً از قراردادهای خرید برق تجدیدپذیر (PPA) برای تأمین انرژی پاک بهره می‌برند. اما معادن دورافتاده ناچارند به گزینه‌های پرهزینه‌تر مانند احداث نیروگاه خورشیدی یا بادی در محل روی آورند که این راهکارها اغلب نیازمند سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی بوده و هزینه‌بر هستند.

در این نشست نکات اصلاحی جلسات پیشین، بازبینی شد تا نسخه نهایی برای ارایه در وزارت صنعت، معدن و تجارت آماده شود. پیش‌تر و در آذر ماه 1399، مطالعات طرح جامع مس کشور کلید خورده بوده که نتایج این طرح در تیر ماه 1401 تهیه و برای دریافت نظرات در اختیار تمامی ذی‌نفعان قرار گرفت.

بحران ناترازی انرژی در ایران در سال جاری به‌گونه‌ای شده که محدودیت تامین برق فقط در فصل تابستان نیست بلکه به‌طور مداوم در اغلب ماه‌های سال جاری نمود پیدا کرده است؛ در حالیکه همیشه محدودیت‌های برق صنایع از نیمه دوم خردادماه آغاز می‌شد امسال حدوداً دو ماه جلو افتاد و صنایع از فروردین‌ماه با محدودیت تامین انرژی مواجه شدند.

صنایع معدنی، در سال‌های اخیر در مسیر حرکت به سوی پایداری و بهبود بهره‌وری قرار گرفته است. در این میان، فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی (AI) و سیستم‌های دیجیتال، به عنوان اهرم‌های کلیدی برای دستیابی به اهداف کربن‌زدایی و بهبود بهره‌وری عملیاتی مطرح شده‌اند. در همین راستا نظرسنجی موسسه مشاوره KPMG انگلستان نشان می‌دهد که کسب‌و‌کار‌های فعال در حوزه معدن و فلزات با سرمایه‌گذاری‌های کلان در فناوری‌های جدید، نه‌تنها به دنبال کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای هستند، بلکه قصد دارند مدل‌های عملیاتی خود را متحول کرده و جایگاه رقابتی خود را تقویت کنند.

در سال‌های اخیر شاهد بحران‌هایی در جهان بودیم که وابستگی به سوخت‌های فسیلی را به چالشی بزرگ تبدیل کرده است.

ناترازی‌های انرژی در برهه‌های مختلف و قطعی مکرر برق و گاز در صنایع بزرگی همچون فولاد، سیمان و پتروشیمی منجر به کاهش میزان تولید و عدم تحقق و رسیدن به ظرفیت‌های موجود و افزایش هزینه‌های عملیاتی شده و در همین حال، صنایع کوچکی که از توان مالی و زیرساختی کمتری برخوردارند، با مشکلات شدیدتری دست‌وپنجه نرم می‌کنند و برخی حتی در آستانه تعطیلی قرار گرفته‌اند. این بحران چندساله در کشور نه‌تنها بهره‌وری اقتصادی را کاهش داده، بلکه زنجیره تأمین، بازارهای داخلی و فرصت‌های صادراتی را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

سیدامیر طباطباییان، مدیر انرژی و سیالات فولاد مبارکه گفت: تولید برق در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور ما پیش از اجرای این پروژه به‌اندازه یک درصد برق کل کشور و به عبارت دیگر، دیگر بسیار کم و ضعیف بوده است؛ این در حالی است که این میزان تولید برای کشوری مانند ایران که ظرفیت تولید برق خورشیدی بسیار زیادی دارد و هر سال نیز به دلایل مختلف با کمبود و ناترازی انرژی مواجه است اساساً زیبنده نیست.

پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی کامل این نیروگاه، میزان انتشار دی‌اکسید کربن به‌ میزان حدود ۸۳۰ تا ۸۴۰ هزارتن در سال کاهش یابد؛ همچنین، پروژه‌های نیروگاه‌های بادی در شرق کشور در حال توسعه هستند که می‌توانند حدود ۴۰ درصد از نیاز برق فولاد مبارکه را تأمین کنند. گروه فولاد مبارکه در حال بومی‌سازی تجهیزات نیروگاهی است که این امر به تقویت اقتصاد و ایجاد اشتغال کمک می‌کند.

توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور اهمیت زیادی دارد و حرکت جدی در این مسیر لازم است؛ در سبد انرژی کشور، گرایش به سمت انرژی‌های نو و تجدیدپذیر یک ضرورت انکارناپذیر است. اقلیم ایران نیز ظرفیت بسیار مناسبی برای بهره‌گیری از انرژی خورشیدی دارد و باید از این مزیت به‌درستی استفاده کنیم.